Nie możemy mieć wątpliwości, że i w tym dziele – znajdującym się w kaplicy Cerasich w bazylice Santa Maria del Popolo, podobnie jak we wcześniej namalowanym Nawróceniu św. Pawła, Caravaggio wzorował się na scenie widzianej w kaplicy Paulińskiej, stworzonej pięćdziesiąt lat wcześniej przez wielkiego Michała Anioła. O ile u tego ostatniego ciemięzcami są rzymscy żołnierze, o tyle w wersji Caravaggia stają się nimi bezimienni robotnicy o zakrytych przez cień twarzach, którzy wytężając mięśnie, starają się doprowadzić powierzoną im pracę do końca. Czyż w ich braku uwagi dla dokonującej się kaźni, w przejęciu, z jakim wykonują zadanie, być może spiesząc się do kolejnego, nie ma głębokiej refleksji artysty nad ludzką kondycją? Oto rzesza bezimiennych oprawców bez winy – milczących wykonawców poleceń – i samotna, pozbawiona publiczności ofiara.

Nie wiemy, czy Caravaggio, jak było to zapisane w kontrakcie zawartym między nim a zleceniodawcą (Tiberio Cerasi), namalował wcześniej obraz na desce i czy spotkało go odrzucenie pierwszej wersji, jak to się stało w przypadku Nawrócenia św. Pawła. Pewne jest, że obraz, który widzimy, był wyzwaniem dla tamtejszej publiczności, a przede wszystkim wykonawców testamentu zmarłego w trakcie prac zleceniodawcy (zakonników z kościoła Santa Maria della Consolazione). Malarz bowiem, swoim zwyczajem, nie pozostawił wstępnego szkicu i malował prosto na płótnie. Modeli do sceny wybierał spośród prostych, napotkanych w mieście przechodniów. Dzięki temu jego Ukrzyżowanie nie ma w sobie nic z nadzwyczajności.

Jak pamiętamy, życzeniem Piotra było, aby ukrzyżowano go do góry nogami, jakby na opak kaźni, która była udziałem Chrystusa, gdyż apostoł nie czuł się godzien umierać w ten sam sposób co Nauczyciel. A teraz wydaje się zdziwiony zaistniałą sytuacją. Gdzie ta Skała – podpora Kościoła? – możemy zapytać. Nie zauważają jej też jego kaci – prostacy, którzy za marny grosz dokonują egzekucji w przeświadczeniu, że jest to taka sama praca, jak każda inna. To na nich skupia się uwaga malarza, na ich wysiłku i sprawności.

Scena pozbawiona jest jakiegokolwiek kontekstu, jakichkolwiek świadków, a dodatkowo zanurzona została w bezlitosnej ciemności. W świecie Caravaggia nie ma bowiem bohaterów i świętych – jest on prozaiczny i okrutny, ale też prawdziwy.

 
Męczeństwo św. Piotra, Caravaggio, 1601, olej na płótnie, 230 cm x 175 cm, kaplica Cerasich, bazylika Santa Maria del Popolo

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, możesz pomóc nam w dalszej pracy, wspierając portal  roma-nonpertutti  w konkretny  sposób — udostępniając newslettery i przekazując niewielkie kwoty. One pomogą nam w dalszej pracy.

Możesz dokonać wpłat jednorazowo na konto:
Barbara  Kokoska
62 1160 2202 0000 0002 3744 2108
albo wspierać nas regularnie za pomocą  Patonite.pl  (lewy dolny róg)

Bardzo to cenimy i Dziękujemy.